Hơn nghìn năm đã qua, kể từ khi vua Lý Thái Tổ rời đô về đất Thăng Long, Hà Nội đã trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử, lưu giữ những nét đẹp cổ xưa, những dấu ấn của triều đại phong kiến Việt Nam qua các danh lam thắng cảnh.
Tiêu biểu nhất trong số đó phải kể đến Văn Miếu – Quốc Tử Giám tại Hà Nội, nơi được mệnh danh trường đại học đầu tiên của Việt Nam. Với đề văn là thuyết minh về văn miếu Quốc Tử Giám chúng ta có một số bài viết dưới đây cho các bạn tham khảo.
Bài viết số 1: Thuyết minh về văn miếu – Quốc Tử Giám – Hà Nội
Gắn liền với chiều dài ngàn năm văn hiến của thu đô Hà Nội, ta không thể không nhắc đến Văn Miếu – Quốc Tử Giám – trường đại học đầu tiên của nước ta, là biểu tượng cho truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam ta.
Văn Miếu – Quốc Tử Giám được xây dựng vào thế kỷ 11 dưới thời Lý, nằm ở phía Nam kinh thành Thăng Long. Suốt hơn 800 năm, Văn Miếu- Quốc Tử Giám đã đào tạo ra nhiều nhân tài cho từng thời đại, người đỗ Tiến sĩ qua các khoa thi thời Lê sơ, thời Mạc và thời Lê Trung Hưng được dựng bia để tôn vinh các bậc hiền tài theo quan điểm Hiền tài là nguyên khí quốc gia.
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, hiện nay Văn Miếu- Quốc Tử Giám đã có nhiều thay đổi về mặt kiến trúc so với thời nhà Lý với lối kiến trúc phương Đông, ảnh hưởng đậm nét bởi Nho giáo và Phật giáo.
Nơi đây nằm giữa bốn dãy phố cổng chính là phố Quốc Tử Giám (phía Nam), phía Bắc là phố Nguyễn Thái Học, phía Tây là phố Tôn Đức Thắng, phía Đông là phố Văn Miếu. Văn miếu bao gồm hai di tích chính là Văn Miếu thờ Khổng Tử, các bậc hiền triết và Tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An, người thầy đầu tiên của trường học.
Ban đầu nơi đây chỉ dành cho con vua và các bậc đại quyền quý, sau đã được mở rộng cho người ở cả nước. Toàn bộ kiến trúc Văn Miếu hiện nay đều là kiến trúc thời đầu nhà Nguyễn, khuôn viên được bao bọc bởi bốn bức tường xây bằng gạch vồ từ thời Hậu Lê. Hiện nay, quần thể kiến trúc Văn Miếu – Quốc Tử Giám được chia làm ba khu vực chính: Văn hồ, vườn Giám và khu nội tự.
Hồ Văn nằm đối diện với cổng chính của Quốc Tử Giám, đây là một hồ nước trong, quanh bờ cây cối râm mát tạo cho hồ một không khí mát mẻ, thư thái để giải tỏa căng thẳng sau những ngày làm việc, học tập mệt mỏi.
Khu nội tự của Văn Miếu – Quốc Tử Giám được ngăn cách với Vườn Giám và không gian bên ngoài bởi bức tường gạch vồ, được chia làm năm lớp, mỗi lớp được giới hạn bằng tường gạch và các cửa thông nhau: một cửa chính giữa và hai cửa phụ hai bên với các kiến trúc chủ thể là: cổng Văn Miếu, cổng Đại Trung, Khuê Văn các, cổng Đại Thành, khu điện thờ, cổng Thái Học và kết thúc là khu Thái Học.
Trước khi khám phá kiến trúc bên trong Văn Miếu – Quốc Tử Giám, ta phải bước qua Văn Miếu môn, tức cổng tam quan ngoài cùng, cổng có ba cửa, cửa giữa cao to và xây 2 tầng. Từ Văn Miếu môn vào là khu Nhập Đạo với ba cửa chính theo thứ tự từ trái sang phải là Đại Trung, Thành Đức và Đại Tài.
Tiếp đến là Khuê Văn các với kiến trúc một lầu vuông tám mái, bao gồm bốn mái thượng và bốn mái hạ, cao gần chín thước được xây dựng dưới thời Nguyễn, là nơi khi xưa dùng để họp bình các bài văn hay của các sĩ tử đỗ kỳ thi hội.
Khu tiếp theo là giếng Thiên Quang và hai vườn bia Tiến sĩ, nơi đây có 82 tấm bia Tiến sĩ hình con rùa bằng đá xanh theo quan niệm của ông cha ta rùa chính là thần Kim Quy biểu tượng cho tinh thần, sức mạnh, sự đùm bọc đoàn kết của dân tộc. Kế tiếp khu tiến sĩ và giếng Thiên Quang là Đại Thành môn với kiến trúc ba gian và hai hàng cột hiên trước sau và một hàng cột giữa.
Qua Đại Thành môn là đến khu điện thờ, đây là khu vực chính của di tích Quốc Tử Giám, là nơi thờ Khổng Tử, Chu Công, Tứ Phối, Thất thập nhị hiền v.v… và cũng là nơi giảng dạy của trường giám thời xưa.
Khu Khải Thánh hay còn gọi là khu Thái học là khu sau cùng của di tích, không chỉ là nơi thờ cha mẹ của Khổng Tử mà còn là nơi rèn đúc nhân tài cho nhiều triều đại.
Nhà Tiền Đường, Hậu Đường là công trình mới nằm trong công trình trùng tu khu Thái Học trong đó Tiền Đường là nơi trưng bày truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo ngày nay, đồng thời cũng là nơi tổ chức các cuộc hội thảo khoa học, văn hoá nghệ thuật dân tộc, Hậu Đường là nơi tôn vinh vị danh sư Chu Văn An, tôn vinh nền giáo dục Nho học Việt Nam và tôn vinh những người đã có công xây dựng Văn Miếu – Quốc Tử Giám.
Không chỉ có ý nghĩa khuyến khích hiền tài giúp nước mà Văn Miếu – Quốc Tử Giám còn là biểu tượng lưu dấu quá trình hình thành và phát triển của tầng lớp trí thức Nho học Việt Nam, những người đã tiếp thu và phát huy xuất sắc tinh hoa của các nền văn minh phương Đông để sáng tạo ra cả kho tàng văn hiến Hán Nôm giàu đậm tinh thần yêu nước và bản sắc dân tộc, nơi đây gắn liền với nhiều nét mộc mạc của thời đại phong kiến, chứa đựng tinh hoa văn hóa qua các triều đại, đóng vai trò sử đá của nền giáo dục khoa cử Việt Nam.
Tuy có không ít sự đổi thay nhưng Văn Miếu – Quốc Tử Giám vẫn giữ nguyên được những nét đẹp truyền thống. Nơi đây mỗi độ tết đến xuân về, hình ảnh cổ xưa lại hiện về qua hình ảnh những ông đồ già với hoạt động xin chữ đầu năm _ nét văn hóa của người Hà Nội.
Với những giá trị lịch sử và văn hóa như vậy, Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã trở thành niềm tự hào của người dân thủ đô nói chung và người Việt Nam nói riêng.
Bài viết số 2: Thuyết minh về di tích lịch sử: Văn Miếu – Quốc Tử Giám
“Thăng Long Hà Nội đô thành
Nước non ai vẽ nên tranh họa đồ
Cố đô rồi lại tân đô
Nghìn năm văn vật bây giờ là đây”
Hơn nghìn năm đã qua, kể từ khi vua Lý Thái Tổ rời đô về đất Thăng Long, Hà Nội đã trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử, lưu giữ những nét đẹp cổ xưa, những dấu ấn của triều đại phong kiến Việt Nam qua các danh lam thắng cảnh. Tiêu biểu nhất trong số đó phải kể đến Văn Miếu – Quốc Tử Giám _ trường đại học đầu tiên của Việt Nam.
Văn Miếu – Quốc Tử Giám nằm ở phía Nam kinh thành Thăng Long thời Lý được xây dựng vào thế kỷ 11 được đưa vào hoạt động từ năm 1076 đến năm 1802 , nơi đây đã đào tạo ra rất nhiều nhân tài cho đất nước.
Ban đầu, trường chỉ dành riêng cho con vua và con các bậc đại quyền quý. Từ năm 1253, vua Trần Thái Tông cho mở rộng Quốc Tử giám và thu nhận cả con cái các nhà thường dân có sức học xuất sắc.
Nét đặc trưng của Văn Miếu – Quốc Tử Giám phải kể đến kiến trúc với bố cục đăng đối từng khu, từng lớp theo trục Bắc Nam, bao quanh bốn phía là bốn dãy phố sầm uất: Quốc Tử Giám, Nguyễn Thái Học, Tôn Đức Thắng và Văn Miếu nhưng nơi đây vẫn mang đậm hơi thở cổ xưa và đầy thành kính.
Đối diện với cổng chính của Quốc Tử Giám là hồ Văn, giữa hồ có gò Kim Châu, trước đây có lầu để ngắm cảnh. Ngoài cổng chính có tứ trụ, hai bên tả hữu có bia “Hạ Mã”, xung quanh khu vực xây tường cao bao quanh. Cổng Văn Miếu xây kiểu Tam quan, phía trên có ba chữ “Văn Miếu Môn” được tạo theo kiểu chữ Hán cổ .
Bên trong Văn Miếu có hai di tích chính: Văn Miếu thờ Khổng Tử, các bậc hiền triết của Nho giáo và Tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An, người thầy tiêu biểu đạo cao, đức trọng của nền giáo dục Việt Nam và Quốc Tử Giám trường Quốc học cao cấp đầu tiên của Việt Nam, vì vậy bên trong được chia làm năm khu vực chính.
Khu thứ nhất đi vào từ Văn Miếu môn đến khu Nhập Đạo với ba cửa chính theo thứ tự từ trái sang phải là Đại Trung, Thành Đức và Đại Tài. Khu vực thứ hai là Khuê Văn các với kiến trúc một lầu vuông tám mái, bao gồm bốn mái thượng và bốn mái hạ, cao gần chín thước được xây dựng dưới thời Nguyễn, là nơi khi xưa dùng để họp bình các bài văn hay của các sĩ tử đỗ kỳ thi hội.
Khu tiếp theo là giếng Thiên Quang và hai vườn bia Tiến sĩ, nơi đây có 82 tấm bia Tiến sĩ hình con rùa bằng đá xanh theo quan niệm của ông cha ta rùa chính là thần Kim Quy biểu tượng cho tinh thần, sức mạnh, sự đùm bọc đoàn kết của dân tộc.
Kế tiếp khu tiến sĩ và giếng Thiên Quang là Đại Thành môn với kiến trúc ba gian và hai hàng cột hiên trước sau và một hàng cột giữa. Qua Đại Thành môn là đến khu điện thờ, đây là khu vực chính của di tích Quốc Tử Giám, là nơi thờ Khổng Tử, Chu Công, Tứ Phối, Thất thập nhị hiền v.v… và cũng là nơi giảng dạy của trường giám thời xưa.
Khu Khải Thánh hay còn gọi là khu Thái học là khu sau cùng của di tích, đây là nơi có kiến trúc hoàn toàn mới bởi khu Thái học xưa đã bị thực dân Pháp nã đạn phá hủy sạch và là nơi thờ cha mẹ Khổng Tử.
Nhà Tiền Đường, Hậu Đường là công trình mới nằm trong công trình trùng tu khu Thái Học trong đó Tiền Đường là nơi trưng bày truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo ngày nay, đồng thời cũng là nơi tổ chức các cuộc hội thảo khoa học, văn hoá nghệ thuật dân tộc, Hậu Đường là nơi tôn vinh vị danh sư Chu Văn An, tôn vinh nền giáo dục Nho học Việt Nam và tôn vinh những người đã có công xây dựng Văn Miếu – Quốc Tử Giám.
Có thể nói Văn Miếu – Quốc Tử Giám Là biểu tượng trường tồn, vĩnh cửu của những giá trị lịch sử và văn hóa, cung cấp tư liệu lịch sử xưa để các nhà nghiên cứu trong mọi lĩnh vực có cái nhìn rộng hơn về thời đại trước từ đó áp dụng vào những sáng tạo hiện đại, đặc biệt văn bia tiến sĩ được mệnh danh là “ sử đá” có nhiều giá trị về lịch sử, nghệ thuật chế tác, văn hóa,…. đối với Việt Nam và với thế giới.
Ta có thể thấy Văn Miếu – Quốc Tử Giám tuy có không ít sự thay đổi so với thuở ban đầu nhưng những giá trị truyền thống thì vẫn còn mãi, lưu lại những dấu ấn lịch sử đối với đời sau và là tài sản quý báu của quốc gia cần được lưu giữ và bảo tồn để những giá trị tinh hoa ấy được phát huy, gìn giữ nét đẹp lịch sử. Văn Miếu – Quốc Tử Giám chính là niềm tự hào của người dân thủ đô nói chung và dân tộc Việt Nam nói riêng.
Với đề văn là thuyết minh về Văn Miếu Quốc Từ Giám ta có một số bài viết như trên. Bạn đọc có thể tham khảo thêm một số bài văn thuyết minh khác về danh lam thắng cảnh trên kienthucviet.vn. Chúc các bạn học văn thật tốt nhé.